Абитуриеннарга, сүрүннээн, ким, ханнык үөрэххэ киирбитэ билиннэ. Бирикээс баттанна, испииһэк таҕыста. Онон устудьуон үрдүк аатын сүкпүттэр «һуу» диэтэхтэрэ. Оттон уһун сайыны быһа туттарсыыны иилиир “Абитуриент-2021” тутар хампаанньа билигин да үлэтэ үмүрүйэ илик. Сорох үөрэх кыһалара кэтэхтэн киириигэ докумуоннары, бэл, алтынньыга тиийэ тутуохтара. «Быйыл туттарсыы хайдах барда, ханнык хайысхалар ордук тургутуулаах эбэтэр намыһах көрдөрүүлээх буоллулар?» диэн ыйытыылаах өрөспүүбүлүкэбитигэр баар үс сүрүн үөрэх кыһатын: М.К. Аммосов аатынан Хотугулуу-Илиҥҥи федеральнай университет, Арктикатааҕы агротехнологическай судаарыстыбаннай университет, Арктикатааҕы култуура уонна ускуустуба судаарыстыбаннай институтун тутар хампаанньаларын эппиэттээх сэкирэтээрдэрин кытта кэпсэттибит.    

 Елизавета Ильина, М.К. Аммосов аатынан ХИФУ тутар хампаанньатын эппиэттээх сэкирэтээрэ:

– Быйыл хамсыгынан сибээстээн, ким да докумуон туппутунан манна кэлбэтэ-барбата, туттарсыы барыта куйаар ситиминэн тус кэбиниэт нөҥүө ааста. Атырдьах ыйын 26 күнүнээҕи туругунан, биһиги университеппытыгар маҥнайгы кууруска 4799 киһи киирдэ (Чукотка, Анадырь, Мииринэй, Нерюнгри филиалларын ааҕан туран), ол иһигэр сүрүн үрдүк үөрэххэ (головной ВУЗ) 4477 киһи.

Сүрүн үрдүк үөрэххэ туттарсан киирбиттэр орто бааллара – 64,24 баалга тэҥнэстэ. Нуучча тыла өрүү үрдүк буолар – 60-70 баалга туттараллар. Быйыл физиканы аҕыйах оҕо талбыта көһүннэ, обществознание көрдөрүүтэ намыһах соҕус.

Аһаҕас (ордон) хаалбыт миэстэлэргэ, чуолаан техническэй, педагогика идэлэригэр, биллэрии ыытан докумуоннары эбии туттубут. Быйылгы туттарсыы көрдөрбүтүнэн ыччат кэтэхтэн үөрэҕи ордорор эбит. Дистанционнай ньыманан үөрэнии дьайда дуу дии санаатыбыт, ону тэҥэ үлэлии-үлэлии үөрэнэллэрин ордороллор быһыылаах. Үрдүк үөрэххэ киириэн баҕалаах элбэҕин иһин биир кэлим эксээмэни туттарбатахтар бааллар, эбэтэр бааллара тиийбэккэ хаалан хаалбыттар эмиэ элбэхтэр. Холобур, биһиэхэ обществознание алын кирбиитэ 45 этэ, онуоха атын биридимиэттэригэр көрдөрүүлэрэ үрдүгүн да иһин, уопсастыбаҕа 39, 44 бааллаах буолан, хапсыбакка хааллылар. Оттон ити техническэй хайысхаҕа тоҕо туолбатыбыт диир буоллахха, физикаҕа биир кэлим эксээмэни быйыл олох аҕыйах оҕо талбыт. Бүтүн өрөспүүбүлүкэ үрдүнэн 1200 эрэ киһи бэлиэтэммит, олор бары манна хаалбат буоллахтара дии. ХИФУ-га физикалаах 1100 бүддьүөт миэстэтэ баара, онон ирдэбилгэ түбэһэр туттарсааччы аҕыйах буолан биэрдэ.

Саамай тургутуулаах туттарсыы – мэдиссиинэ институтугар буолла. Ордук «Лечебное дело» хайысханы талаллар. Педиатрия, фармация, стоматология көрдөрүүтэ быйыл арыый намыһах. Уопсайынан, сылтан сыл медик буолуон баҕалаах элбээн иһэрэ бэлиэтэнэр. Оннооҕор үрдүк үөрэхтээх, атын идэлээх дьон 40-нарын ааһан баран, быраас үөрэҕэр киириилэрэ кытта баар.

Туттарсыы өссө биир уратыта – атырдьах ыйын 11 күнүгэр абитуриеннар ханнык үрдүк үөрэххэ киирэллэрин чопчу быһаарыахтаах этилэр. 18 чааска диэри сайабылыанньа бэриллиэхтээх, онуоха олох аҕыйах мүнүүтэ иһигэр үөрэх кыһатын уларыта охсуу баара. “Киирдим” дии олордоххуна, эн иннигэр баар киһи сайабылыанньа биэрэ охсор, оччотугар хапсыбакка хаалыаххын сөп этэ. Эбиитин куйаар ситимэ мөлтөх оройуоннар харгыһы көрсөллөр. Онон хойутаабыттарга, атын үөрэххэ киирбэккэ хаалбыттарга диэн, эбии докумуоннары тутабыт. Холобур, 240 бааллаах оҕо кэлбитэ, дьиҥэ, үрдүк баал буоллаҕа, ол эрээри сайабылыанньа биэрбит үөрэҕэр киирбэтэх этэ.

Орто үөрэххэ туттарсыы быйыл олох үрдүк. «Колледж инфраструктурных технологий» диэн үөрэххэ 295 бүддьүөт миэстэтэ тута туолбута, төлөбүрдээххэ да миэстэ суох. Мединститукка 60-ча, юридическай колледжка 200-чэ киһи харчы төлөөн үөрэниэ. Аспирантура, магистратура өрүү буоларын курдук куонкурустаах. Бу нэдиэлэҕэ эбии миэстэҕэ киирээччилэр барыта чуолкайданан, бирикээстэрэ тахсыаҕа.

Уопсайа тас дойдуттан 43 киһи: Арменияттан, Белоруссияттан, Вьетнамтан, Германияттан, Замбияттан, Казахстантан, Кытайтан, Кыргызстантан, Пакистантан, Таджикистантан, Узбекистантан, Украинаттан биһиги кыһабытыгар үөрэниэхтэрэ. Университеппыт усулуобуйатын хайгыыллар, бүтэрэн да баран иккистээн кэлэ тураллар.