Институт языков и культуры народов СВ РФ

 

Билим эйгэтэ - эдэр ыччат инники кэскилэ

Егорова Кристина · 25 Ноября 2019

Сэтинньи 22 күнүгэр, сылын аайы ыытыллар Арассыыйа Бэдэрээссийэтин Хотугулуу-Илиҥҥи норуоттарын уонна култуураларын үнүстүүтүн бастакы кууруһун устудьуоннарын уонна маҕыстырааннарын билим кэмпириэнсийэлэрэ чаҕылхайдык ааста. Хас биирдии устудьуон бу кэмпириэнсийэ нөҥүө бэйэтин билиитин  хаҥатта, эбии саҥаны арыйда, сырдатта. Билим эйгэтигэр маҥнайгы хардыытын, чинчийэр үлэҕэ инники суолун уурда.
Уопсайа 10 сиэксийэ үлэлээтэ: 1. Учуутал дэгиттэр үөрүйэхтэрэ: билимҥэ маҥнайгы хардыы; 2. Билиҥҥи саха тылын чинчийии: тыл баайа уонна тутула; 3. Эдэр ыччат региональнай култуураны чинчийиитэ; 4. Эдэр ыччаты кытары үлэни тэрийии; 5. Кэм-литэрэтиирэ – төрүт үгэс;  6. Олохтоох аҕыйах ахсааннаах норуоттар тыллара, болкулуордара уонна литэрэтиирэлэрэ: чинчийии уонна үөрэтии; 7. Нууччалыы-сахалыы, сахалыы-нууччалыы тылбаас сайдыыта; 8. Туризм сайдар кэскилэ; 9. Саха сиригэр сервис сайдар кэскилэ; 10. Сервис муода уонна кэрэ эйгэтигэр.
Мин оҕолортон бэйэлэрин санааларын үллэстэллэригэр көрдөстүм:
Олеся Слепцова, саха салаатын маҥнайгы кууруһсун устудьуона, “Саха тылыгар инникилиир с- түһүүтэ” диэн тиэмэтинэн сиэксийэтигэр 3-с миэстэни ылла.
-    “Бары түүр тылларыгар тыл иннигэр турар с дорҕоон саха тылыгар түспүт. Биһиги салайааччыбыныын инникилиир с- түспүт төрүөтүн ырытарга сананныбыт. Мин билим эйгэтигэр холонон көрбүппүн олус интэриэһиргээтим уонна салгыы өссө да дириҥник чинчийэр баҕалаахпын”.
Айсаана Архипова, саха салаатын маҥнайгы кууруһун устудьуона.
-    “Бүгүҥҥү кэмпириэнсийэ олус туһалаахтык ааста, үгүс оҕо үлэтин истэн элбэҕи биллим. Мин үлэм аата “Саха литэрэтиирэтин уруоктарыгар мультипликационнай киинэ (Т.Е. Сметанин “Егор Чээрин” сэһэнинэн)”. Мультипликационнай киинэ оҕо сайдарыгар улахан суолталаах: оҕо аахпыт айымньыларын өйдөөн хааларыгар, тылын баайын хаҥатарыгар көмө буолар. Дакылаат киһини үлэлииргэ үөрэтэр дии саныыбын, атын дьон үлэтин көрөн-истэн уопут ылаҕын, бэйэҕэр элбэх саҥаны арыйаҕын”.
Акбермет Эргешова, эдэр ыччаты кытта үлэни тэрийии салаа маҥнайгы кууруһун устудьуона, “Жизненные ценности современной молодежи” диэн үлэтинэн 1-кы миэстэни ылла.
-    “Олуһун диэн астына сылдьабын. Мин санаабар, бу кэмпириэнсийэ олус туһалаахтык уонна үчүгэйдик ааста. Биһиги бөлөхпүт оҕолоро билиҥҥи эдэр ыччат сытыы боппуруостарын таарыйан, арыйан кэпсээтилэр. Хас биирдии кыттааччы үлэтин кэннэ кыра дискуссиялар буоллулар. Мин бэйэм санаабар, үлэбин толору арыйдым, туруоруммут сыалбын ситистим уонна атын оҕолор ыстатыйаларын истэн элбэҕи биллим-көрдүм.”
Устудьуоннар бары тиэмэлэрин толору арыйдылар. Хас биирдии тиэмэ туспа уратылаах, саҥа көрүүлээх буолан дьүүллүүр сүбэ улахан интэриэһин тарта. Сиэксийэ кыайыылаахтарыгар эҕэрдэ буоллун. Инникитин бу үлэлэр өссө да сайдан киэҥ эйгэҕэ биллиэхтэрэ, билимҥэ улахан туһаны, өҥөнү оҥоруохтара дии саныыбын.