В.Н. Протодьяконов аатынан анал истипиэндьийэни туттарыы

Ыам ыйын 23 күнүгэр биһиги үнүстүүппүтүгэр биир бэлиэ тэрээһин буолан ааста. Ол курдук үнүбэрситиэккэ 50-тан тахса тыл айымньылаахтык үлэлээбит, саха литэрэтиирэтин чинчийиигэ бэйэтин улахан кылаатын киллэрбит дассыан, П.А. Ойуунускай аатынан государственнай бириэмийэ лауреата, биллэр литературовед, методист, кириитик, СӨ үөрэҕириитин үтүөлээх үлэһитэ, учууталлар учууталлара Василий Никитич Протодьяконов аатынан анал истипиэндьийэни туттардылар. Бу тэрээһини саха литературатын хаапыдыратын сэбиэдиссэйэ ф.н.к., доцент В.Г. Семенова ыытта.

       Манна Василий Никитич кэргэнэ, чугас дьоно, аймахтара, биир кэмҥэ үлэлээбит доҕотторо, үөрэнээччилэрэ уонна устудьуоннар кытыннылар, учууталларын ахтан-санаан аастылар. “Эйгэ” уус-уран бөлөх уолаттара (сал. профессор Е.М. Поликарпова) В.Н. Протодьяконов хоһооннорун олус өрө көтөҕүллүүлээхтик аахтылар, ЛҮ-17 бөлөҕүн устудьуона Аскалон Семенов “Ньургуһуннар” ырыаны ыллаата.

Бу тэрээһиҥҥэ В.Н. Протодьяконов аатынан саха литературатын кириитикэтигэр анаммыт үлэлэр куонкурустарын түмүгүн иһитиннэрдилэр. Куонкурус аан бастаан 2012 сыллаахха Саха билэлиэгийэтин, култууратын бакылтыата тэриллибитэ 20 сылын уонна В.Н. Протодьяконов үрдүк үөрэх кыһатыгар үлэлээбитэ 50 сылын көрсө ыытыллыбыт. Онно дьүүллүүр сүбэҕэ В.Н. Протодьяконов бэйэтинэн үлэлэспит эбит. Онон быйыл куонкурус үһүс төгүлүн ыытылынна. Дьүүллүүр сүбэ чилиэнэ “Күрүлгэн” уус-уран сурунаал сүрүн эрэдээктэрэ, Саха Өрөспүүбүлэкэтин суруйааччыларын сойууһун чилиэнэ, суруйааччы, кириитик Афанасий Гаврильевич Гуринов-Арчылан кэлэн санаатын үллэһиннэ. Кини бу бэлиэ тэрээһин үүммүтүнэн бэйэтин эҕэрдэтин эттэ уонна бэрт үөрүүлээх сонунун үллэһиннэ. Ол курдук аҕыйах күннээҕитэ биир түүр тыллаах өрөспүүбүлэкэттэн төлөпүөннээн, “Күрүлгэн” сурунаал бүтэһик таһаарыыларын pdf формаларын сайтарыгар туруораары көрдөөбүттэр. Арчылан “Күрүлгэн” сурунаал итинник таһымҥа, ситиһиигэ тахсыытыгар үөрэппит учууталым Баһылай Никиитис Бырдьахаанап үтүөтэ-өҥөтө туох да мэлдьэҕэ суох баар диэтэ уонна махтанна, устудьуоннуу сылдьан фольклор быраактыкатын барбытын, Тааттаҕа сылдьыбытын туһунан ахтан кэпсээтэ. Арчылан учууталын аатынан ыытыллар куонкуруска дьүүллүүр сүбэҕэ иккис сылын кыттарын уонна онтон олус үөрэрин, киэн туттарын бэлиэтээтэ. В.Г. Семенова Арчылаҥҥа үнүстүүт аатыттан махтал сурук туттарда.

Куонкурус түмүгүн саха литэрэтиирэтин хаапыдыратын доцена Л.П. Григорьева иһитиннэрдэ. Кириитикэ куонкуруһугар уопсайа 15 үлэ киирбит, онтон кыттааччытынан аахтахха 10 киһи. Сорохтор үстүү, иккилии үлэни киллэрбиттэр. Дьүүллүүр сүбэ биһирэбилин Юлия Данилова, Уйгулаана Портнягина, Ася Иванова ыллылар. Куонкурус кыайыылааҕынан 4 куурус устудьуона Варвара Турнина (ЛТ-15) буолла. Иккис миэстэни 3 устудьуона Туяра Протасова (ЛР-16), үһүс миэстэни 4 куурус устудьуона Наталья Данилова (ЛТ-15) ыллылар.

         Куонкурус кыайыылааҕа Варвара Турнина санаатын үллэһиннэ: “В.Н. Протодьяконов аатынан саха литэрэтиирэтин кириитикэтигэр анаммыт үлэлэр куонкурустарын кыайыылааҕа буолбуппуттан олус үөрдүм, соһуйдум. Үлэм аата “Татьяна Поскачина “Учуутал күннүгэ” сэһэнин сюжетын уонна композициятын уратыта” диэн. Учууталларбар уонна научнай салайааччыбар Л.П. Григорьеваҕа махтанабын. Маннык куонкурустар саха литэрэтиирэтин кириитикэтэ сайдарыгар көмө буолаллар. Биһиги, устудьуоннар, уус-уран айымньыга кириитикэни суруйууга бэйэбитин холонон көрөрбүтүгэр олус үчүгэй куонкурус. Саха литэрэтиирэтин кириитикэтэ сайда турарыгар баҕарабын!”.

Тэрээһин саамай долгутуулаах, күүтүүлээх сүрүн түгэнэ тиийэн кэллэ. Ааспыт 2018 сылга В.Н. Протодьяконов аатынан анал истипиэндьийэни ылбыт Екатерина Гладкина (ЛҮ-15) тыл эттэ, быйылгы үөрэх дьылыгар туох ситиһиилэммитин, инники былаанын кэпсээтэ уонна В.Н. Протодьяконов научнай үлэлэрин чинчийии ыытыллыа диэн эрэнэрин биллэрдэ. Быйылгы 2019 сыллааҕы анал истипиэндьийэни үнүбэрситиэт ректорын бирикээһинэн Ася Иванова, үһүс куурус ЛҮ-16 бөлөх устудьуона, ылар үрдүк чиэскэ тигистэ. Истипиэндьийэни ылбытын туоһулуур дьупулуому В.Н. Протодьяконов чугас дьоно - быраата М.А. Протодьяконов, кэргэнэ А.П. Новгородова, кыыһа А.В. Протодьяконова үөрүүлээх быһыы-майгы туттардылар.

Стипендиаттан бэйэтин үөрүүтүн үллэстэригэр, бэйэтин туһунан кылгастык кэпсииригэр көрдөстүбүт.

В.Н. Протодьяконов аатынан стипендиат Ася Иванова: “Мин Сунтаар улууһун Маар-Күөл нэһилиэгиттэн төрүттээхпин. Литературнай үлэһит бөлөх үһүс кууруһун устудьуонабын. Бүгүн олус үөрүүлээх, миэхэ олус суолталаах тэрээһин буолан ааста. Василий Никитич Протодьяконов аатынан анал истипиэндьийэни ылбыппыттан олус үөрдүм, долгуйдум. Василий Никитич туһунан олус истиҥ-иһирэх тыллары иһиттибит. Кырдьык, кини үгүс киһиэхэ холобур буолар улуу киһи. Кини үлэтэ инникитин да кэнэҕэски ыччакка холобур буолан тарҕана туруоҕа. Оттон мин бу ситиһиим салгыы кыһаллан үлэлиирбэр, үөрэнэрбэр олук буолар уонна өссө да элбэх ситиһиилэргэ кынаттыы туруо диэн эрэнэбин. Устудьуоннарга, эдэр дьоҥҥо баҕарыам этэ үөрэххитигэр, тус олоххутугар үрдүк ситиһиилэри, элбэх билиини-көрүүнү, дьулуурдаах буолууну, туохтан да чаҕыйбакка иннигит хоту баран иһиҥ, туруорбут сыалгытын ситиһэргитигэр, баҕа санааҕыт туоларыгар”.

Онон эһиилги кэлэр сылга В.Н. Протодьяконов аатынан стипендиат ким буоларын долгуйа, кэтэһэ хааллыбыт.