Саха тылын уонна култууратын бакылтыата тэриллибитэ үйэ чиэппэрдээх үбүлүөйүн бэлиэтээтэ. Ол курдук, ахсынньы 14 күнүгэр бакылтыаты араас сылларга бүтэрбиттэр, уһуйааччылар уонна устудьуоннар уруйдаһан-айхаллаһан көрүстүлэр.

 Кылгастык историяны сэгэтэн көрдөххө, бакылтыат маҥнайгы декана, б.б.д., профессор Гаврил Гаврильевич Филиппов маннык кэпсиир:

- 1992 с. кулун тутар ыйга саха билэлиэгийэтин уонна култууратын бакылтыата арылларын туһунан уураах тахсыбыта. Ыам ыйыгар ректор В.В.Филиппов миигин салайар декан быһыытынан анаабыта. Саха салаатыгар 50, төрүт култуура салаатыгар 25 оҕолоох үөрэх дьылын саҕалаабыппыт. Инньэ гынан, бастакы сылбытыгар 75 оҕону үөрэххэ ылбыппыт, ити сыл 247 устудьуоннаах этибит. 5 хаапыдыра тэриллибитэ, саха тылын, литературатын хаапыдырата арахсан үс салаа буолбута. Тыл хаапыдыратын сэбиэдиссэйэ - Г.Г. Филиппов, литература хаапыдыратын В.Н. Протодьяконов уонна методика хаапыдыратын С.К. Колодезников салайан үлэлээн барбыппыт. Итини таһынан төрүт култуура хаапыдырата арыллыбыта, салайааччынан Р.И. Бравина анаммыта. Уопсай психология хаапыдыратын бэдэгиэгикэ үнүстүүтүтттэн биһиэхэ көһөрбүттэрэ. Үлэбит ити курдук саҕаламмыта.

 Үбүлүөй тэрээһинэ сахалыы сиэринэн алгыһынан саҕаланна. Сарсыардаттан үнүстүүт уһуйааччыларын «Көмүс лиэксийэлэрэ» уонна маастар-кылаастара ыытылыннылар. Киэҥ билиилээх, үгүс уопуттаах бэрэпиэссэрдэрбит, үнүстүүт тумус туттар дьоно Е.М. Поликарпова, П.В. Сивцева-Максимова, В.Б. Окорокова, В.В. Илларионов, С.К. Колодезников, ону тэҥэ дассыаннар М.Н. Егоров, Н.С. Шкурко, ыалдьыттарбыт У.Ф. Кондакова, Р.С. Семенова олус интэриэһинэй лиэксийэлэри аахтылар. Хас биирдии хаапыдыра бэйэтин үлэтин быыстапкаҕа көрдөрдө. Кэлбит дьон уһуйааччыларбыт кинигэлэрин олус сэҥээрдилэр.

Бакылтыаты араас сылларга бүтэрбиттэр үөрэммит кыһаларыгар ыалдьыттаатылар, ахтылҕаннарын таһааран уһуйааччыларын көмүс лиэксийэлэригэр сырыттылар.

Матрена Дмитриевна Новгородова, Нам улууһун И.Винокуров аатынан лиссиэйин саха тылын уонна литературатын учуутала:

- Бүгүҥҥү үөрүлээх күҥҥэ бииргэ үөрэммиттэрбин, уһуйааччыларбын көрсөөрү анаан-минээн кэлэн турабын. Бэйэм 1999 сыллаахха саха бакылтыатын уонна 2017 с. саха литературатын магистратуратын бүтэрбитим.  Бүгүн Прасковья Васильевна лиэксийэтигэр сырыттым, сүрдээх үчүгэйдик, интэриэһинэйдик ааста. Мин кини лиэксийэлэрин өрүү сэргээн, болҕойон истэбин. Уонна бүгүҥҥү үөрүүлээх күнүнэн тапталлаах үөрэхпит кыһатыгар үүнүүнү, сайдыыны, инники өттүгэр бары үтүөнү баҕарабын!

Бу бэлиэ күҥҥэ «Көмүөл» кинигэ кыһатыгар бэчээттэммит «Биһиги киэн туттуубут» («Наша гордость») кинигэ сүрэхтэниитэ буолла. Саҥа энциклопедияҕа Саха билэлиэгийэтин уонна култууратын бакылтыатын бастыҥ выпускниктара, саха тылын уонна култууратын сайыннарыытыгар сүҥкэн кылааттаах дьон киирдилэр. Кинигэ туһунан ХИНТуоК үнүстүүтүн дириэктэрэ, б.б.х., дассыан Гаврил Григорьевич Торотоев:

- Кинигэ сүрэхтэниитэ этэҥҥэ ааста. Бу кинигэни үс сылтан ордук кэм устата бэлэмнээтибит. Сэтинньи ыйга «Сайдам санаанан салайтаран» кэнсиэрбитигэр киирбит үп кинигэ тахсыытыгар көмөлөстө. Манна быһа холоон 900 киһи дааннайа киирдэ. Хас да салаалаах – учууталлар, учуонайдар, култуура үлэһиттэрэ, выпускниктар диэн. Бу энциклопедия киһи ханна баҕарар, кимиэхэ баҕарар киэн тутта бэлэхтиир кинигэбит буолла. Уопсайа 500 экземплярынан таҕыста.  Бэйэм устудьуоннуур сылбын саныыр эбит буоллахпына, мин Бүлүүтээҕи учуутал кыһатын кыһыл дипломунан бүтэрбитим. Ол кэннэ, саха салаатыгар үһүс кууруска быһалыы киирбитим. Онон уопсайа 6 сыл туйгуннук үөрэммитим. Үөрэхпин бүтэрэн манна үлэлии хаалбытым. Оҕолорго туһаайан этиэм этэ – тулуурдаах, дьулуурдаах буолуҥ, ыарахаттартан чаҕыйымаҥ!

 Үнүстүүт биир киэн туттар выпускнига, СӨ Ил Дарханын өйөбүлүнэн үлэлиир «Дьулуур» оҕо биир сомоҕо хамсааһынын салайааччыта Геннадий Иванович Охлопков үөрэммит сылларын туһунан бу курдук кэпсээтэ:

- Мин саха салаатын 2011 сыллаахха СС-06 бөлөҕү бүтэрбитим. Үөрэммит сылларбын олус сылаастык ахтабын. Саха бакылтыата, мин санаабар, урут-уруккуттан киһиэхэ ураты сыһыаннаах. Аҥаардас чиҥ билиини эрэ биэрэргэ буолбакка, киһи быһыытынан иитиллэн тахсарга сүрдээх улахан сабыдыаллаах. Манна үөрэммиппинэн олус киэн туттабын. Уһуйааччыларбыт оҕолорун туһугар сүрдээҕин кыһаллаллар, олох философиятын арыйа сатыыллар. Аҕа көлүөнэ уһуйааччыларбытыгар махтанабын, хомойуох иһин, билигин сорохтор суохтар. Профессионал быһыытынан уһаарылларбар кинилэр улахан оруоллаахтар. Күн бүгүнүгэр диэри учууталларбын кытта ситими быспакка алтыһабын, ыарахан түгэннэрбэр сүбэ-ама ылабын. Устудьуоннарга баҕарыам этэ, бэриллибит бириэмэни көтүппэккэ туһалаахтык атааралларыгар, хас биирдии учууталы ытыктаан, кинилэргэ сүгүрүйэн, кинилэр дириҥ билиилэриттэн бэрсиһиннэрэллэригэр. Киһи буолан килбэйиҥ, төрөөбүт норуоккутугар кылааты киллэрсэр курдук үөрэниҥ, үлэлээҥ!

 Үнүстүүт талааннаах устудьуоннара кэлбит ыалдьыттарга эҕэрдэ кэнсиэр бэлэхтээтилэр. Күндү ыалдьыттарбыт оҕолор ылбаҕай ырыаларын, хомоҕой хоһооннорун сэргии иһиттилэр, сылаас, истиҥ көрсүһүүгэ махтаннылар.

Үбүлүөйү көрсө «Биһиги киэн туттуубут» диэн улахан истиэндэ оҥоһуллан, кылаабынай куорпус 2-с этээһигэр турбута улахан сэҥээриини ылла. Манна биһиги үнүстүүппүтүттэн кынаттанан, үүнэн-сайдан тахсыбыт, билигин бүтүн өрөспүүбүлүкэ араас хайысхаларыгар (учууталлар, учуонайдар, суруналыыстар, суруйааччылар, салайааччылар, культура үтүөлээх үлэһиттэрэр о.д.а.) ситиһиилээхтик үлэлии сылдьар выпускниктарбыт хаартыскалара киирбиттэр. Бу истиэндэ биһиги үнүстүүппүт чахчы да уһулуччу талааннаах, сатабыллаах дьону иитэн таһаарарын өссө төгүл бигэргэттэ.

Күнүс 14.00 чаастан «Сэргэлээх уоттара» култуура киинигэр үбүлүөй үөрүүлээх мунньаҕа буолла. Үнүстүүт ытыктанар бэрэпиэссэрдэрэ, араас кэмҥэ деканнаабыт Г.Г. Филиппов, В.В. Илларионов бакылтыат историятын сырдаттылар, эҕэрдэ тылларын эттилэр.

ХИФУ педагогическай үөрэхтээһин проректора М.П. Федоров эҕэрдэ тылын эттэ. «Саха сирэ Арассыыйаҕа холбоспута» 385 сылынан үбүлүөйдээх бэлиэни бэрэпиэссэрдэргэ Г.Г. Филипповка, В.В. Илларионовка, Е.М. Поликарповаҕа, ректор Бочуотунай грамотатын, Махтал суругун ситиһиилээх үлэлээх уһуйааччыларга туттартаата. Үнүстүүт уһуйааччылара өр кэмнээх ситиһиилээх үлэлэрин иһин Ил Түмэн үрдүкү наҕараадатынан, Бочуотунай грамотатынан, Саха Өрөспүүбүлүкэтин үөрэхтээһиҥҥэ уонна наукаҕа министиэристибэтин, Дьокуускай куорат дьаһалтатын Бочуотунай грамоталарынан наҕараадаланнылар.

Мунньахха ХИФУ араас үнүстүүттэрин дириэктэрдэрэ, бэрэстэбиитэллэрэ (ИМИ, ИФКИС, ИФ, Олоҥхо үнүстүүтэ о.д.а.) үөрүүбүтүн үллэһиннилэр, истиҥ эҕэрдэлэрин эттилэр, биһиги уһуйааччыларбытыгар махтаннылар.

Үнүстүүт дириэктэрэ Г.Г. Торотоев үөрэххэ бастыҥ көрдөрүүлээх, наукаҕа ситиһиилээх оҕолору чиэстээтэ. Ол курдук, Күннэй Аргунова – Арассыыйа Бэрэсидьиэнин уонна М.К. Аммосов аатынан анал истипиэндьийэлэр хаһаайыннара, Анна Захарова – Арассыыйа Бэрэсидьиэнин, А.И.Солженицын аатынан уонна С.Д. Егинова аатынан анал истипиэндьийэлэр хаһаайыннара, Марианна Сатанар - Арассыыйа Бэрэсидьиэнин истипиэндьийэтин уонна Бэдэрээлинэй үнүбэрсиэттэр устудьуоннарын бастыҥ үлэлэрин Бүтүн Арассыыйатааҕы куонкуруһугар II истиэпэннээх дьупулуом хаһаайына, Алла Божедонова – Арассыыйа Бырабыытылыстыбатын истипиэндьийэтин уонна С.Д. Егинова аатынан анал истипиэндьийэ хаһаайыннара уо.д.а. ааттаннылар. Ситиһиилээх устудьуоннарга Махтал сурук, өйдөбүнньүк бэлэх туттардылар.

 Бакылтыаты, үнүстүүтү араас сылларга бүтэрбит, билигин араас тэрилтэлэргэ (“Бичик”, “Кыым”, Уус-Алдан улууһун дьаһалтата о.д.а.) үлэлии сылдьар выпускниктар үбүлүөйүнэн эҕэрдэлээтилэр. Биир бэлиэ түгэнинэн төрүт култуура салаатын бастакы выпуһа (ТК-92) бэйэлэрин анал истипиэндьийэлэрин туттарыылара буолла. Быйыл бу истипиэндьийэни ылар чиэскэ СП-15 бөлөх устудьуона Сардаана Бочкарева тигистэ. Маннык анал истипиэндьийэни ТК-92 бөлөх төрдүс сылын туттарда..

 Үөрүүлээх мунньаҕы саха эстрадатын чаҕылхай сулустара, бакылтыат выпускниктара Анатолий Бурнашев уонна Иннокентий Васильев-Лэгэнтэй, ону кытта «Күндэл» үҥкүү ансаамбыла, «Гитааралаах кыргыттар», «Сэргэлээх уоттара» уонна «Эйгэ»  студиялар иитиллээччилэрэ киэргэттилэр.

Биһиги, билигин үөрэнэ сылдьар устудьуоннар, бу күнтэн олус элбэҕи биллибит. Хас биирдии этиллибит тыл, анаммыт наҕараада биһиги үнүстүүппүт хайдах курдук ситиһиилээх дьону үүннэрэн таһаарарын, уһуйааччыларбыт кыһамньылаахтарын, идэлэригэр бэриниилээхтэрин туоһутунан буоллулар. Үнүстүүт устудуьуоннара бары маннык үрдүк таһымнаах билиилээх, талааннаах уһуйааччылардаах, ураты истиҥ эйгэлээх кыһаҕа үөрэнэ сылдьарбытыттан киэн тутуннубут.

Үүнэ-сайда тур, тапталлаах үнүстүүппүт! Эйигиттэн өссө да кэнэҕэски ыччат куорсун анньынан тахса туруохтун!