Бу сыл олунньу ыйыгар Арассыыйа Хотугулуу-Илиҥҥи норуоттарын тылларын уонна култуураларын үнүстүүтүн бэрэпиэссэрэ, тыл билимин дуоктара, Учууталлар учууталлара, Саха сирин наукатын үтүөлээх үлэһитэ, РСФСР үөрэҕириитин туйгуна Гаврил Гаврильевич Филиппов 75 сааһын туолар өрөгөйдөөх үбүлүөйдээх сыла. Кини Саха билэлиэгийэтин уонна култууратын бакылтыатын, кэлин Хотугулуу-Илиҥҥи норуоттарын тылларын уонна култуураларын үнүстүүтүн дириэктэринэн өр сылларга үлэлээбитэ, саха тыла, култуурата сайдарыгар улахан кылаатын киллэрбитэ. Онон сибээстээн, эдэр ыччакка анаан, ыйытыыларга хоруйдаан, үлэтин-хамнаһын кэпсииригэр, олоххо тус көрүүлэрин үллэстэригэр көрдөстүбүт.

-                      Гаврил Гаврильевич, хайдах саха тылын үөрэҕэр киирбиккиний?

- 1968 сыллаахха өрөспүүбүлүкэ хомсомуолун обкуома тэрийбит бэлэмнэнии кууруһугар үөрэммитим. Онно биһигини хаапыдыра учууталлара Андрей Ксенофонтович Сивцев уонна Гаврил Гаврильевич Окороков үөрэппиттэрэ. Уонтан тахса оҕо буолан бэлэмнэммиппит. Ол иһигэр Сэмэн Тумат, Баһылай Баһылайабыс Илларионов, Иванова Раиса Петровна, о.д.а оҕолор бааллар этэ. Хас да буолан, этэҥҥэ туттаран, саха салаатын устудьуоннара буолбуппут. Ол бэлэмнэниибит биһиги үөрэхпит устатын тухары саха тылыгар, литэрэтиирэтигэр үчүгэйдик үөрэнэрбитигэр көмөлөспүтэ. Итинник бэлэмнэнии, дьиҥинэн, оҕолорго наада эбит.

          - Устудьуоннуур сылларгар саамай махтанар, ытыктыыр учууталыҥ ким этэй?

- Үөрэнэрим устатын тухары учууталларбар барыларыгар махтанабын, ол гынан баран, бастатан туран, хаапыдырам сэбиэдиссэйэ Николай Демьянович Дьячковскайга махталым улахан, тоҕо диэтэххэ, кини миигин, үөрэнэ сырыттахпына, чинчийэр үлэҕэ дьарыктаабыта. Маҥнай мурун бүтэй дорҕооннору хасыһан үөрэтэргэ, чинчийэр үлэ ньымаларыгар уһуйбута. Оттон дьупулуомунай үлэбэр –ыах уонна –үөх халыыптары суруйтарбыта. Ону Е.И. Убрятова хандьыдаатскай диссэртээссийэ буолуон сөп эбит диэн, салгыы суруйан көмүскээбитим. Онон кини аат туохтуур тиэмэтин ыламмын, билим дуоктара буоларбар суолбун ыйбыт киһи буолар. Ону таһынан, литэрэтиирэҕэ үөрэппит учууталларым Василий Никитич Протодьяконов, Эрчимэн, Г.Г. Окороков, тылга үөрэппит учууталларым Михаил Андреевич Чооруоһап, мэтиэдьикэҕэ үөрэппит учууталым Андрей Ксенофонтович Сивцев - бары даҕаны миэхэ үтүө сыһыаннаахтар этэ. Уонна Е.И. Коркина, П.А. Слепцов олус элбэх саҥаны-сонуну биэрбиттэрэ. Ол иһин олус махтана саныыбын. Үчүгэйдик үөрэнэр буоламмын, хаапыдырам иккис кууруска үөрэнэ сылдьар устудьуону Новосибирскайга стажировкаҕа ыыппыта. Онно баран, үнүбэрситиэккэ биллэр учуонайдар лиэксийэлэрин истибитим. Кинилэр сүбэлэрэ элбэххэ үөрэппитэ, эдэр киһи хараҕын арыйарга көмөлөспүттэрэ.

- Үлэҕэр, олоххор ханнык бириинсиптэри тутуһаҕыный?

- Сүрүн бириинсип – сайдыы суолун тутуһуу, олоххо туһалаах буолуу диэн уонна, кырдьык, дьоҥҥо үчүгэйдик сыһыаннаһыы буолар дии саныыбын, тоҕо диэтэххэ, сайдарга баҕалаах уонна киһини эрэнэр, үчүгэй сыһыаннаах буоллаххына, эйиэхэ ол эргийэн кэлэр.

- Бииргэ үөрэнэр устудьуон доҕотторуҥ туох идэлээх дьон буола үүммүттэрэй?

- Бастатан туран, суруйааччы буолбут доҕоттордоохпун: Василий Иванович Босиков – Босяк диэн биллэр бэйиэт этэ, Семен Андреевич Попов – Сэмэн Тумат, Егор Петрович Неймохов – саха норуодунай суруйааччылара. Ону таһынан В.В. Илларионов - олоҥхону, болкулуору үөрэтэр учуонай. Елисей Кириллович Иевлев – бэдэгиэгикэ билимин хандьыдаата, бөлүһүөк. Хаһыакка үлэлиир Раиса Петровна Былбанаева. Евдокия Слепцова, Александра Петрова, Екатерина Харлампьева, Зоя Игнатьева диэн олохторун устата оскуолаҕа үлэлээбит үтүөкэннээх учууталлар бааллар.

- Олоххор саамай улахан ситиһииҥ туох буолар дии саныыгын?

- Улахан ситиһиим диэн дьонтон итэҕэһэ суох үлэлээтим, онно доруобуйам тиийдэ. Уонна саха тылын эйгэтигэр син балачча дьоһуннаах кылааппын киллэрдим диэн сааһыран баран саныыбын.

- Дириэктэрдээбит кэмҥэр бакылтыакка, үнүстүүккэ улахан туох уларыйыы буолбутай?

- Киһи кэпсээн бүппэт элбэх уларыйыыта буоллаҕа дии. Ол курдук саха тылыгар урут соҕотох хаапыдыра баар этэ. Тылга баара-суоҕа аҕыйах хандьыдаат бэлэмнэнэр этэ. Бакылтыат буолбутун кэнниттэн аҕыс хаапыдыра тэриллэн, араас хайысхалаах билим сайынна. Болкулуору, тылбааһы, истилиистикэни чинчийэр хайысхалар баар буоллулар. Литэрэтиирэ хандьыдааттара бэлэмнэнэн таҕыстылар, ити улахан ситиһии буолар. Уйулҕа идэтэ, норуот уус-уран култуурата, сиэрбис, аҕыйах ахсааннаах омуктар тылларын үөрэтэр идэлэрэ киирдилэр. Инньэ гынан үнүстүүппүт сайынна. Саха тылын уонна култууратын атын бакылтыаттарга үөрэтэр буоллулар. Учууталларбыт саха тыла өрөспүүбүлүкэ араас эйгэтигэр туттулларыгар диэн үлэһит оҕолору бэлэмнээтилэр: иһитиннэрэр-көрдөрөр эйгэҕэ биһиги оҕолорбут үлэлии сылдьаллар уонна үөрэх сайдыытыгар кылааттарын киллэрэллэр. Инньэ гынан, саха тыла сайдыыга биллэр хардыыны оҥордо.

- Бэрэпиэссэр буола үүнэн тахсаргар туох уустуктары көрсүбүккүнүй?

- Уустуктара диэн салайааччыга бириэмэтэ тиийбэт, ол гынан баран салайааччы биир үчүгэйдээх: кини үлэни-хамнаһы дириҥник көрөргө үөрэтэр. Оннук үөрэммит киһи чинчийэр үлэҕэ көдьүүстээх буолар. Холобур, мин бэйэм көҥүлбүнэн үлэлээбитим буоллар, элбэҕи оҥоруом этэ, ол эрэн, бириэмэ тиийбэккэ, оҥорбокко хаалбытым.

- Эн санааҕар, урукку уонна билиҥҥи устудьуоннар туох уратылаахтарый?

- Урукку устудьуоннар үөрэххэ тардыһыылаах, кыһамньылаах этилэр. Ол гынан баран аныгы устудьуон, былыргы устудьуоннарга холоотоххо, кыаҕа кэҥээтэ, тоҕо диэтэххэ, билигин интэриниэт, тэлэбииһэр, хаһыат, үөрэх кинигэлэрэ кинилэргэ кыах биэрэллэр. Урут, холобур, устудьуоннар ыстатыйа суруйбат, бэччээттэппэт буоллахтарына, билиҥҥи устудьуоннарбыт, араас куораттарга тиийэн, дакылаат оҥороллор, үлэлэрэ бэчээттэнэр, кыаллар буоллаҕына, тугу баҕарар оҥорор кыахтаахтар. Онон кэм уратытынан туспалаахтар.

- Саха тылын эйгэтигэр үлэлээн эрэр эдэр дьоҥҥо туох сүбэни-аманы биэриэҥ этэй?

- Сүрүн баҕа санаам – норуоккутугар туһалаах буолуҥ. Хаһыакка, тэлэбииһэргэ тылбыт, култуурабыт сайдарыгар бэйэҕит санааҕытын норуоккутун кытта тэҥҥэ үллэстиэхтээххит. Билиминэн тугу ситиспиккитин дьоҥҥо тиэрдэр сатабыллаах буолуохтааххыт. Оҕолор дьон ортотугар сатаан саҥарар, суруйар буолуохтаахтар уонна дьон-норуот туһугар үлэлиэхпит диэн баҕа санааны тутуһуохтаахтар. Онтон ордук туох үчүгэй баар буолуой!

- Гаврил Гаврильевич, үнүстүүт устудьуоннарын ааттарыттан үбүлүөйгүнэн ис сүрэхпититтэн истиҥник эҕэрдэлиибит, өссө даҕаны үрдүк дабайыылары, дьолу-соргуну, чэгиэн туругу баҕарабыт! Кэпсэппитиҥ иһин махтанабыт.