Литературнай үлэһит бөлөх 2-с куурус кэнниттэн теорияҕа ылбыт билиибитин чиҥэтэ уонна идэбитин кытта билсэ, хаһыат, сурунаал эрэдээксийэлэригэр быраактыкаланабыт. Сайын Саха cирин араас улуустарыгар тарҕаһан хаһыат үлэтин бары хайысхаларыгар үлэлээтибит. Быраактыкабыт хайдах ааспытын туһунан  кылгастык санаабытын үллэстэбит:

Иванова Ася: «Сайыҥҥы редакторскай быраактыкабын «Чуораанчык» оҕо сурунаалыгар ааспытым. Быраактыка тухары элбэхххэ үөрэнним. Верстка, корректура, читка диэни биллим. Сүрүн үлэбит сурунаал атырдьах ыйынааҕы нүөмэригэр матырыйааллары бэлэмнээн таһаарыы этэ. Ол курдук, мин «Кырачааннарга», «Айар ыллык», «Чуопчаара», «Сайын-2018», «Саамай-саамай», «Түмүлүк» диэн рубрикаларга үлэлэспитим. Ону таһынан, интервью ыларга уонна тылбааска эмиэ холоммутум: Таллан Бүрэ «Сээркээн сэһэн», «Уһуктуу» хоһооннорун нууччалыы уонна остуоруйалары сахалыы тылбаастаабыппыт.

Бу матырыйаалларбыт тиэкистэрин, уруһуйдарын салайааччыбытыгар, сурунаал кылаабынай эрэдээктэригэр Т.И. Жирковаҕа, көрдөрө-көрдөрө компьютерга версткаҕа уган испиппит. Салайааччыбыт сыыһаларбытын көннөрөн, сүбэлээн-амалаан биэрэр. Атырдьах ыйынааҕы нүөмэргэ сорудахтарбытын барытын бүтэрэн баран верстальщикка дизайнмыт хайдах буоларын быһаарбыппыт. Мин бу оҥорбут матырыйаалым маннык фоннаах, маннык ойуулаах буолар диэн этэбит. Кини барытын уруһуйдаан баран, версткаҕа укпут тиэкистэрбитин уруһуйугар туруортаан иһэр эбит.

Ити курдук икки нэдиэлэтээҕи сайыҥҥы быраактыкабыт олус түргэнник, туһалаахтык ааста. Эрэдээксийэ сүрүн үлэтин кытта билистибит, элбэххэ үөрэннибит. Оҕо сурунаалыгар үлэлиир киһи айымньылаах, элбэх идеялаах буолуон наада эбит. Маннык быраактыка идэбитин баһылыырбытыгар олус наадалаах».

Андросова Татьяна: «Колокольчик», «Чуораанчык» сурунаал биһиги дьиэбитигэр уруккуттан баар. Сатаан аахпат эрдэхпинэ ойууларын көрөр, ааҕарга үөрэнэн баран, биир да буукубаны көтүппэккэ ааҕар идэлээҕим. Оҕо сылдьан «сурунаал оҥорооччу» үлэтин наһаа интэриэһиргиир этим, сурунаалга тугу киллэриэхпин баҕарарбын толкуйдаабыт түгэннэрим да элбэхтэр. Бу сайын ол кыракый баҕа санаам туолла, тэҥҥэ улааппыт, үөрэммит «Чуораанчыкпар» быраактыкаланным. Редактор үлэтин иһиттэн билистим, элбэх саҥаны биллим.

Т.И. Жиркова салалтатынан икки нэдиэлэ устата Чуораанчык доҕотторугар көрдөөх оонньуулары, сонун бэлиэтээһиннэри, үөрэххэ туһалаах матырыйааллары бэлэмнээтибит. Кырачаан ааҕааччы санаатын болҕомтоҕо ылан, оҕо хараҕынан көрөн, интэриэһиргэтэр гына кыһаллыбыппыт.

Сайыҥҥы эрэ үлэбитинэн муҥурдаммакка, “Чуораанчык” уус-уран литературнай сурунаалы кытта сибээспитин тута сылдьабыт, кыра-кыралаан үлэлэһэбит. Сурунаалга үлэлии барар санаабын өссө төгүл бөҕөргөттүм».

Протасова Туяра: «Сайыҥҥы быраактыкабын Мэҥэ-Хаҥаластааҕы «Эркээйи» хаһыат эрэдээксийэтигэр бардым. Икки нэдиэлэ устата тус бэйэм бэлэмнээбит алта  тэттик ыстатыйаларым хаһыакка тахсыбыттара. Төһө да кылгас буолбуттарын иһин, ис санаабар кыра үөрүү баар. 

Быраактыка устата саамай сэргээбитим уонна сөбүлээбитим диэн - матырыйаал хомуйуута. Тоҕо диэтэххэ:

1. Матырыйаал хомуйа сылдьаҥҥын элбэҕи билэҕин; 

2. Атын сири-дойдуну көрөҕүн;

3. Бэйэҕэр наадалаах хаачыстыбалары иҥэринэҕин. Холобур, букатын билбэт дьоҥҥут кытта кэпсэтэ эбэтэр түргэнник биир уопсай тылы буларга үөрэнэҕин.  

Бу биһиги бастакы редакторскай быраактыкабыт. Быраактыка кэмигэр ылыахтаах идэҕин боруобаланар олус диэн наадалаах уонна суолталаах дии санаатым. Быраактыка түмүгэр миэхэ: «Үөрэхпин бүтэрэн, талбыт идэбин толору баһылаан баран,  манна үлэлии кэлбит киһи», -  диэн санаа үөскээтэ». 

Местникова Анастасия: «Я прошла производственную редакторскую практику в Мегино-Кангаласском улусе в редакции газеты «Эркээйи». Там я получила большой опыт, узнала много нового. Выполняла обязанности корректора, корреспондента и редактора. Корреспондент должен быть грамотным, пунктуальным и ответственным, должен относиться ко всем текстам серьезно, ведь каждое предложение имеет свой посыл. Оказывается, для такой практики 10 дней очень мало. Работать в редакции газеты очень интересно, так как каждый день приходят свежие новости, узнаешь много нового».

Оконешникова Дарина: «Мин бэс ыйын 29 күнүттэн от ыйын 12 күнүгэр диэри Ньурба улууһун «Огни Нюрбы» («Ньурба») хаһыат редакциятыгар практикаламмытым. Практикам иннинэ редакция үлэтин олус ыарахан, миэхэ сөбө суох дии саныырым. Билигин бэйэм эппинэн-хааммынан билэн, редакция үлэтин кытта ыкса билсэн, оннук буолбатаҕын чуолкайдаатым. Үлэм түмүгүнэн хаһыакка икки ыстатыйам тахсыбыта. Практикабар син балай эмэ ыарахаттары көрүстүм, ол эрэн барыта этэҥҥэ ааста. Элбэх дьону, араас идэлээхтэри кытта билсэн, кэпсэтэн киhи билиитэ-көрүүтэ биллэ хаҥыыр эбит. Тус бэйэбэр редакцияҕа үлэлиир киһи сытыы-хотуу, киирбит-тахсыбыт, дьону кытта түргэнник уопсай тыл булар, элбэх араас, саҥа идеялаах, инициативалаах буолуохтаах эбит диэн түмүк санааҕа кэллим. Практикам олус интэриэһинэйдик ааспытыттан астынным, бэйэбэр элбэҕи арынным».

Маннык быраактыка уопут ыларга, сөптөөх хайысхабытын таларга, инники идэбитин кытта билсэргэ олус туһалаах. Үөрэхпитин бүтэрдэхпитинэ олохпутун эрэдээктэр, корректор, кэрэспэдьиэн идэтин кытта ситимниэхпит буоллаҕа. Эрэдээксийэлэрбит үлэһиттэригэр, салайааччыларбытыгар махталбыт муҥура суох. Туох барыта кыраттан саҕаланар, баҕар, хаһан эмэ биһиги бэйэбит сурунаалбытыгар, хаһыаппытыгар бырактыкааннары олох киэҥ аартыгар бэлэмниир буолуохпут.