Институт языков и культуры народов СВ РФ

 

“Совершенно уверен в том, что изменения происходящие в языковой системе свидетельствуют о жизнеспособности языка в меняющихся условиях его функционирования. Заимствование нередко является защитной реакцией языка на культурное и социальное давление со стороны иноязычного этноса. Очевидно, что чем больше язык заимствует, тем выше его сопротивляемость такому давлению”. Певнов А.М.


Алтынньы 12 күнүгэр Арассыыйа Хотугулуу-Илиҥҥи норуоттарын тылларын уонна култуураларын үнүстүүтэ, чуолаан, дириэктэр Торотоев Г.Г., билимнии үөрэхтээһин киинин салайааччыта Прокопьева С.М., саха тылын хаапыдыратын учуонайдара Алексеев И.Е.,  Чиркоева Д.И., Прокопьева А.К., Сорова И.Н., Сурук-бичик түмэлин үлэһитэ Горохов Е.Е. Санкт-Петербург куораттан кэлэ сылдьар тоҥус-маньчжур тылларын үөрэппит дуоктар, РНА тылы чинчийэр үнүстүүтүн тутаах билим үлэһитэ Александр Михайлович Певнову кытта атах тэпсэн олорон сэһэргэстилэр.

Кэпсэтиибит саха, эбээн, эбэҥки, монгуол омуктарын алтыһыыларын, ол алтыһыы тылга хаалларбыт бэлиэлэрин, маны таһынан былыргы түүр, саха уонна тофалар эрэ тылларыгар көстөр мурун j дорҕоонун, итиэннэ эбэҥки, нивх тылларыгар баар ураты көстүүлэри таарыйда.

Тыл үөрэҕин дуоктара, бэрэпиэссэр И.Е. Алексеевка туһаайан, А.М. Певнов саҥарар саҥаны устууга (акустическая база данных) сыһыаннаан, «төрөөбүт тылларын үчүгэйдик билэр дьон баарын баттаһа, тыл матырыйаалын архыыпка киллэрэр кэскиллээх суолу тутуһан үлүмнэһэн үлэлииргит туохха да сыаналаммат» диэтэ. Манна даҕатан эттэххэ, көрсүһүүгэ баар дьон уруккута В.М. Наделяев үөрэнээччилэрэ - Александр Михайлович уонна Иван Егорович - 50 сыл буолан баран көрсүһэр долгутуулаах бэлиэ түгэннэригэр түбэстилэр.

Александр Михайлович тоҥус-маньчжур тылларын төрүт-уус суолталарын быһаарар (этимологическай) тылдьыты оҥорон эрэр эбит. Бу ылсыбыт хайысхатыгар биһиги улахан учуонайга ситиһиини баҕарабыт!

Арассыыйа Хотугулуу-Илиҥҥи норуоттарын тылларын уонна култуураларын үнүстүүтүн “тыллары тэҥнээн үөрэтиигэ хардарыта сибээһи күүһүрдүөххэ” диэн этиитигэр  Александр Михайлович үөрэ-көтө сөбүлэстэ.